021-66561465

021-66913740

09120717164

  • 1397-05-23

آشنایی با اجزا و کوک ساز سه تار

آشنایی با اجزا و کوک ساز سه تار
سه تار از جمله سازهای اصیل ایرانی است که در محدوده جغرافیایی غرب آسیا رواج داشته است. برخی از جمله عده‌ای از عرفا به ساز سه تار «اوتار» نیز می‌گویند. سه تار را از خانواده تنبور دانسته اند و امروزه در مقایسه به تار نردیکتر است و معمولا نوازندگان تار با ساز سه تار نیز آشنایی دارند. ساز سه‌تار سه‌تار از سازهای مضرابی موسیقی ایرانی است که در ساخت آن از چوب، فلز، زه یا نخ نایلون استفاده می شود. وسعت سه تار نزدیک به سه اکتاو است. سه‌تار را را معمولاً با مضراب نمی‌نوازند بلكه با ناخن (انگشت سبابه)، نواخته می‌شود. سه‌تار و انواع سازهای شبیه به‌ آن مانند تنبور و دوتار و چگور در نواحی مرکزی آسیا و خاورمیانه رواج داشته‌است. تاریخچه سه تار سه‌تار در گذشته سه سیم (تار) داشته و اکنون چهار سیم دارد (البته سیم سوم و چهارم آن نزدیک به هم قرار دارند و هم‌زمان نواخته می‌شوند و مجموعهٔ آن دو را معمولاً سیم «بم» می‌نامند). با گذشت زمان کسانی چون ابونصر فارابی، ابوعلی سینا، صفی الدین ارموی و از متأخران ابوالحسن صبا لزوم افزایش یک سیم دیگر (این سیم از نظر تاریخی سیم چهارم است ولی سیم سوم خوانده می‌شود) به این ساز را درک کرده اند. سه تارهای امروزی دارای چهار سیم هستند.سیم سوم سه تار به سیم مشتاق معروف است و به روایتی از ابوالحسن صبا این سیم را نخستین بار درویشی به نام مشتاق علیشاه به ساز سه‌تار افزوده است. چگونگی نواختن سه تار سه تار را از خانواده تنبور دانسته اند و امروزه در مقایسه به تار نردیکتر است و معمولا نوازندگان تار با ساز سه تار نیز آشنایی دارند. سه‌تار در حالت نشسته به صورت افقی روی ران پا قرار می گیرد به نحوی که دسته آن در طرف چپ و کاسه آن در طرف راست نوازنده است. نوازنده سر انگشتان دست چپ را روی پرده های(دستان) دسته حرکت می دهد و با ناخن سبابه دست راست بر آن زخمه می زند. سه تار را به علت سبکی وزن ایستاده هم می نوازند. اجزا سه تار ساز سه‌تار دارای دو قسمت کاسه و دسته است. در انتهای دسته پنجه قرار دارد که محل قرارگرفتن گوشی‌هاست. •کاسه طنینی سه تار • صفحه رو • خرک • دسته سه‌تار • پرده • شیطانک • سرپنجه • سیم گیر • تعداد و جنس سیم‌ها در ساز سه تار • گوشی